Zawał

Chorobę wieńcową, zwaną tez chorobą niedokrwienną serca, powoduje zwężenie tętnic doprowadzających krew do mięśnia sercowego(tzw. tętnic wieńcowych). Przyczyną zwężenia jest blaszka miażdżycowa, zbudowana głównie z cholesterolu, wyrastająca ze ściany tętnic w kierunku jej światła.

Blaszka miażdżycowa może się rozwijać w tętnicy przez wiele lat, nawet od dzieciństwa. Wraz z jej narastaniem mniej krwi napływa do mięśnia sercowego, co powoduje jego niedokrwienie i niedotlenienie, objawiające się bólami zamostkowymi podczas wysiłku. Jeśli blaszka miażdżycowa nagle pęknie, tworzy się wokół niej skrzeplina, która może zamknąć naczynie i całkowicie zablokować napływ krwi do mięśnia sercowego. Wówczas komórki mięśnia sercowego zaopatrywanie wcześniej przez zamkniętą obecnie tętnicę umierają i dochodzi do martwicy serca,zwanej zawałem. Im dłużej tętnica jest zamknięta, tym większy obszar mięśnia sercowego umiera.

Czasem do zawału serca dochodzi, mimo że blaszka miażdżycowa nie pęka ale rosnąc przez długi czas doprowadza do dużego zwężenia naczynia.

Czy jesteś zagrożony?

• wiek > 45 lat u mężczyzn i >55lat u kobiet
• rozpoznana wcześniej choroba niedokrwienia serca( w tym zawał, bajpasy, angioplastyka i stentowanie tętnic wieńcowych), a także przebycie udaru mózgu lub miażdżyca tętnic innych niż wieńcowe, jak kończyn dolnych lub dogłowowych
• przedwczesne występowanie chorób serca w rodzinie - u brata lub ojca przed 55 rokiem życia, lub siostry lub matki przed 65 rokiem życia.

Czynniki ryzyka, na które możesz wpłynąć:

• palenie papierosów
• nadciśnienie tętnicze
• cukrzyca
• duże stężenie cholesterolu we krwi
• nadwaga i otyłość
• brak aktywności fizycznej
• nieprawidłowe odżywianie
• nadużywanie alkoholu

Im więcej takich czynników rozpoznasz, tym ryzyko wystąpienia zawału jest większe.

Jak rozpoznać zawał?

Najczęstsze objawy zawału:

• ból
• pieczenie
• ucisk za mostkiem

Ból może się utrzymywać stale lub ustępować i nawracać wielokrotnie.

Inne objawy zawału:

• ból w żuchwie, szyi, plecach, ręce lub barku
• zasłabnięcie
• duszności
• nudności, obfite zimne poty i zawroty głowy

Osoby który już przebyły zawał, często z powodu odmiennych objawów nie rozpoznają kolejnego. Każdy zawał może mieć inne objawy.

Jak należy postępować w przypadku zawału?

Zamknięcie tętnicy wieńcowej lub jej bardzo ciasne zwężenie powoduje, że mięsień sercowy umiera. Im dłużej tętnica jest zamknięta, tym większy obszar mięśnia sercowego ulega martwicy i tym bardziej ograniczona będzie jego czynność. W pierwszej godzinie zawału, pod wpływem niedokrwienia dochodzi(obok martwicy serca) do zagrażających życiu zaburzeń rytmu serca, takich jak migotanie komór.

Jeśli podejrzewasz zawał u siebie lub u kogoś z otoczenia, niezwłocznie zadzwoń pod numer telefonu ratunkowego, nawet jeśli nie jesteś pewien rozpoznania.

Im wcześniej rozpocznie się leczenie zawału, tym więcej mięśnia sercowego można uratować. Najlepsze rokowania mają pacjenci, u których leczenie rozpoczęto w ciągu pierwszej godziny od początku objawów. Dlatego nie zwlekaj z wzywaniem pomocy – z powodu opieszałości połowa chorych z zawałem serca umiera przed przyjściem do szpitala.

Jeśli lekarz wcześniej przepisał Ci nitroglicerynę i poinstruował o sposobie jej przyjmowania możesz ją zażyć. Jeśli mimo tego ból nie ustępuje w ciągu pierwszych 5 minut lub nawraca, niezwłocznie zadzwoń po karetkę pogotowia. Zapamiętaj numery telefonu ratunkowego:
- w Polsce 999 i 112
- w Europie 112

Nie próbuj leczyć zawału serca samodzielnie, ponieważ opóźnia to rozpoczęcie właściwego leczenia. Wezwij karetkę.

• Już w karetce można rozpocząć leczenie
• W czasie drogi do szpitala serce może przestać pracować, jest to tzw. zatrzymanie krążenia; tylko personel karetki posiada odpowiednie wyposażenie, aby przywrócić serce do pracy.
• Ratownik już w czasie transportu kontaktuje się z personelem szpitala, który może się przygotować do natychmiastowego wdrożenia leczenia zawału serca. 

Jak możesz zapobiegać zawałowi serca:

• nie pal
• jeśli chorujesz na nadciśnienie tętnicze i/lub hipercholesterolemię, zadbaj o prawidłowe leczenie
• jeśli masz nadwagę lub jesteś otyły, schudnij
• zwiększ swoją aktywność fizyczną
• umiarkowanie spożywaj alkohol
• stosuj się do zaleceń lekarskich

Zapamiętaj:

• na zawał często chorują zarówno kobiety jak i mężczyźni, i tak samo często umierają z jego powodu,
• ryzyko zawału jest największe u osób, u których występują czynniki ryzyka: palenia papierosów, nadciśnienie tętnicze, zwiększone stężenie cholesterolu, cukrzyca, nadwaga i otyłość, brak aktywności fizycznej, nieprawidłowe odżywianie, nadużywanie alkoholu,
• zawał objawia się najczęściej bólem, pieczeniem lub uciskiem za mostkiem ale u niektórych osób objawy są nietypowe i mogą być różne przy kolejnych zawałach,
• jeżeli podejrzewasz zawał serca u siebie lub u kogoś z otoczenia, niezwłocznie zadzwoń na pogotowie,
• nawet jeśli nie jesteś pewien czy Twoje dolegliwości są objawem zawału, dzwoń na pogotowie,
• zapamiętaj numer pogotowia ratunkowego w Polsce 999 lub 112, w Europie 112,
• jeśli podejrzewasz zawal serca, nie lecz się sam, ale jak najszybciej - najpóźniej 5 minut od początku objawów - zadzwoń na pogotowie,
• wystarczająco szybko rozpoczęte leczenie zawału może ocalić twoje serce przed martwicą.